Caprichromis liemi

Caprichromis liemi (Trewavas, 1935) to gatunek endemiczny gatunek pielęgnicy z jeziora Malawi. Jest wyspecjalizowanym drapieżnikiem, przystosowanym do polowania na narybek innych gatunków ryb poprzez technikę szybkiego zasysania ofiary. Występuje głównie w strefach otwartych wód jeziora, choć bywa spotykany również w pobliżu skalistych substratów. Gatunek ten wykazuje wyraźny dymorfizm płciowy oraz złożone zachowania rozrodcze typowe dla gębaczy. Caprichromis liemi charakteryzuje się tolerancją na szeroki zakres parametrów wody, jednak jego wysoka aktywność drapieżnicza wpływa na dynamikę populacji współwystępujących ryb, co czyni go istotnym elementem ekosystemu jeziora Malawi.

Caprichromis liemi został formalnie opisany w 1935 roku przez brytyjską ichtiolog Ethelwynn Trewavas, jedną z najwybitniejszych badaczek pielęgnic w XX wieku. Początkowo gatunek ten był klasyfikowany w obrębie szerzej pojętej grupy pielęgnic jeziora Malawi, jednak późniejsze badania morfologiczne i behawioralne pozwoliły na wyodrębnienie go do osobnego rodzaju Caprichromis. Nazwa gatunkowa “liemi” została nadana na cześć niemieckiego zoologa Maxa Liema, który znacząco przyczynił się do badań nad systematyką i ekologią afrykańskich pielęgnic. Odkrycie i opis C. liemi poszerzyły wiedzę o drapieżnych strategiach żywieniowych wśród pielęgnic i uwypukliły niezwykłą różnorodność adaptacji ewolucyjnych w jeziorze Malawi.

POCHODZENIE:
Jezioro Malawi, Afryka Wschodnia. Caprichromis liemi jest gatunkiem endemicznym jeziora Malawi w Afryce Wschodniej, jednego z największych i najbardziej zróżnicowanych biologicznie jezior na świecie. Jezioro to obejmuje terytoria Malawi, Mozambiku i Tanzanii, a jego środowisko charakteryzuje się wyjątkową różnorodnością siedlisk, od skalistych wybrzeży po rozległe, piaszczyste dna oraz otwarte strefy pelagiczne.

Caprichromis liemi zamieszkuje głównie otwarte wody przy średnich i większych głębokościach, z dala od skalistych formacji. Preferuje strefy piaszczyste oraz miejsca o umiarkowanym przepływie wody, gdzie może swobodnie polować na narybek innych ryb, zwłaszcza młode osobniki mbuna oraz przedstawicieli innych grup pielęgnic. Dzięki swojemu wyspecjalizowanemu sposobowi odżywiania pełni ważną rolę w kontroli populacji ryb w ekosystemie jeziora.

Pod względem przynależności systematycznej C. liemi należy do grupy tzw. „utaka” — pielęgnic żyjących w otwartych wodach, które wykazują duże zdolności do szybkiego pływania oraz adaptacji do różnych warunków środowiskowych. Choć nie jest tak licznie reprezentowany jak inne gatunki utaka, Caprichromis liemi ma rozproszoną populację, co sprawia, że jest stosunkowo trudniejszy do obserwacji w naturze.

WIELKOŚĆ:
Dorasta do około 15 cm długości.

DYMORFIZM PŁCIOWY:
Samce są bardziej kolorowe – często przybierają niebieskie lub metaliczno-szare barwy z intensywniejszym połyskiem. Samice są zwykle bardziej stonowane, szarobrązowe.

ZACHOWANIE:
Agresywny wobec mniejszych ryb, zwłaszcza podczas żerowania. W akwarium najlepiej trzymać go w większych zbiornikach z odpowiednio dobranym towarzystwem. Potrafi być terytorialny, szczególnie podczas tarła.

W przeciwieństwie do wielu innych pielęgnic Malawi, które związane są z rejonami skalistymi, Caprichromis liemi świetnie radzi sobie w wodach otwartych, gdzie jest mniej schronień, ale za to większe możliwości szybkiego polowania.

Zaobserwowano, że samce mogą przyciągać uwagę samic nie tylko intensywnym kolorem, ale też serią drobnych ruchów płetw, które imitują drganie potencjalnych ofiar – to zachowanie może być sposobem na zwiększenie zainteresowania ze strony samic.

WYMAGANA TEMPERATURA:
24–28°C.

WODA:
pH: 7,5–8,5
Twardość: średnia do twardej (10–20°dGH)
Woda dobrze filtrowana, bogata w tlen, z lekkim ruchem.

POKARM:
Drapieżnik – w naturze żywi się głównie narybkiem innych ryb. W akwarium przyjmuje mrożone i żywe pokarmy, takie jak krewetki, narybek, rureczniki, czasem dobre jakościowo pokarmy mięsne w granulkach.

ROZMNAŻANIE:
Caprichromis liemi jest gatunkiem gębacza maternalnego, co oznacza, że po zapłodnieniu samica inkubuje jaja oraz wylęg w jamie gębowej. Tarło odbywa się zazwyczaj na płaskiej powierzchni lub w niewielkim zagłębieniu w podłożu, które samiec przygotowuje i broni przed innymi rybami. Samiec przybiera intensywniejsze barwy w okresie godowym i aktywnie wabi samice do swojego rewiru, prezentując charakterystyczne tańce i drgania ciała.

Podczas sezonu rozrodczego samce tworzą tymczasowe rewiry godowe na otwartej przestrzeni. Mimo braku stałych struktur (jak skały), potrafią skutecznie bronić swoich terenów przed innymi samcami, używając imponujących pokazów wizualnych.

Podczas aktu tarła samica składa jaja, które następnie natychmiast zbiera do pyska. Zapłodnienie odbywa się przez tzw. “pseudo-jaja” – samiec posiada na płetwie odbytowej plamki przypominające jaja, które samica próbuje zebrać do pyska; w tym momencie samiec uwalnia plemniki, zapładniając znajdujące się już w pysku samicy ikrę.

Okres inkubacji trwa zazwyczaj od 18 do 24 dni, zależnie od temperatury wody. W tym czasie samica nie przyjmuje pokarmu, co wpływa na jej kondycję fizyczną. Po zakończeniu inkubacji wypuszcza w pełni rozwinięte, wolno pływające młode. W środowisku naturalnym oraz w akwarium dorosłe osobniki mogą polować na własny narybek, dlatego dla zwiększenia przeżywalności potomstwa zaleca się odłowienie samicy do oddzielnego zbiornika w końcowej fazie inkubacji lub zaraz po wypuszczeniu młodych.

Młode Caprichromis liemi rosną stosunkowo szybko, a ich wychów nie sprawia większych trudności, o ile zapewnione są odpowiednie warunki wodne i odpowiednio drobny pokarm, taki jak larwy artemii czy rozdrobnione pokarmy wysokobiałkowe.