Altolamprologus calvus – mini poradnik

Muszlowiec gładolicy (Altolamprologus calvus) jest jedną z wielu afrykańskich pielęgnic muszlowych, która jest coraz bardziej zauważalna w akwarystyce. Jej popularność wynika przede wszystkim z atrakcyjnych barw, kształtów oraz nietypowych zwyczajów w trakcie tarła.
W rodzaju Altolamprologus opisane zostały trzy gatunki: A. calvus, A. compressiceps oraz A. Altolamprologus sp. “compressiceps shell” będącym o wiele mniejszym od pozostałych. Każdy gatunek posiada swoje odmiany regionalne różniące się kolorami. Wiele informacji na temat tych ryb zawiera błędy, dochodzi do mylenia nazw.

Powodem tego jest przede wszystkim konkurencja pomiędzy firmami zajmującymi się odłowem dziko żyjących ryb i zachowanie tajemnicy odnośnie rejonów jeziora w których dokonywane są połowy cennych gatunków. W konsekwencji kupujący posługują się nieprawidłowymi terminami na forach internetowych i stronach zajmujących się handlem. Aby prawidłowo odróżnić ryby warto zapytać doświadczonego hodowcę, zaopatrzyć się w profesjonalną książkę z opisami ryb lub zasięgnąć rady na forum internetowym związanym z hodowlą ryb jeziora Tanganika.

Cechy morfologiczne

Samce dorastają do 15 cm, natomiast samice do 8 cm długości całkowitej ciała. Samice osiągają najczęściej maksymalnie 60% długości ciała dorosłego samca. Pysk ,,calvus-ów’’ jest wyraźnie wydłużony. Płetwy piersiowe są długie i wąskie. Samce często będą większe, a ich płetwy piersiowe dłuższe niż u samicy. Końcówka płetwy grzbietowej samca jest ostro zakończona, a u samicy zaokrąglona. U dojrzałych osobników płeć można rozpoznać po brodawkach płciowych. Dodatkowo w okresie poprzedzającym tarło u samic uwydatnia się zaokrąglony brzuch. Charakterystyczną cechą muszlowca gładolicego jest brak łusek na głowie. Kolor ciała od szarego do czarnego, często z zielonym odcieniem. U odmian ,,Black Pectoral’’ dominuje wyrazisty kolor czarny z licznymi srebrnymi kropkami, z kolei wariant ,,Yellow’’ mieni się żółtym kolorem. Do najjaśniejszej odmiany należy Altolamprologus calvus White, u którego kolor czarny prawie w ogóle nie występuje a dominującą barwą jest biały i srebrny.

Do najbardziej poszukiwanych odmian zaliczamy A.compressiceps Red Fin, A.compressiceps Fire Fin, A. calvus Yellow i A.compressiceps Mandarin. Ten ostatni na Polskim i zagranicznym rynku osiąga ogromne ceny co wiąże się z jego niską dostępnością w jeziorze.

Akwarium hodowlane dla Altolamprologus calvus

Jako akwarium hodowlane dla muszlowców gładolicych odpowiedni jest zbiornik 120x40x50 cm dla pary ryb lub układu 1+2 (samiec/samica). Jako podłoże zastosować należy drobny piasek o ziarnistości w przedziale od 1 do 1,5 mm. Ważne są kryjówki. Altolamprologusy są rybami płochliwymi oraz terytorialnymi. Agresja objawia się wewnątrz i zewnątrz gatunkowo, dlatego w akwarium należy stworzyć budowle skalne w których ryby będą mogły się ukrywać. Z obserwacji wynika, że ryby te bardziej preferują strome i wysokie skały czego wynikiem jest obniżona płochliwość. Bardzo ważne są też muszle, najlepiej dwie w przypadku odchowu dwóch samic. Otwór muszli musi być na tyle duży aby weszła do niej samica lecz na tyle mały aby samiec nie był w stanie do niej wpłynąć. Istotne jest żeby nie kupować muszli morskich, są one o wiele za duże i mogą powodować że samiec zagoni samice na śmierć. Jeśli nie dysponujemy muszlami, dobrze jest zaopatrzyć się w ceramiczną rurkę dla zbrojników. Musi mieć ona jedno wejście i być na tyle głęboka aby zmieściła się do niej cała samica. Pamiętajmy że im więcej kryjówek tym lepiej.

Akwarium w domu powinno stać w miejscu możliwie najbardziej odosobnionym, tak aby nie płoszyć ryb naszą obecnością. Warto też zakleić tył i boki akwarium ciemną fototapetą. Oprócz walorów estetycznych będzie to miało na celu zmniejszenie stresu i zwiększenie komfortu do bytowania naszych podopiecznych.

Woda w akwarium powinna być twarda o pH= 8-8,5. Takie parametry można uzyskać przez stosowanie wkładów koralowych do filtra oraz skał wapiennych. Temperatura optymalna waha się między 24 – 26 °C. Podczas zalewania akwarium warto dodać biostartery czyli gotowe grupy bakterii Nitrospira odpowiadające za redukowanie szkodliwych związków amoniaku do azotynów, a w następnej kolejności do azotanów. Jest to niezwykle ważne ponieważ altolamprologusy są niezwykle wrażliwe na wysoki poziom amoniaku w wodzie.

Dobór ryb

Hodowla ryb daje dobre efekty tylko gdy dysponujemy zdrowymi i w miarę młodymi osobnikami, które zamierzamy połączyć w pary. Staramy się kupować dorosłe osobniki, półroczne lub roczne, lecz gdy nie jest to możliwe warto kupić 6 osobników młodszych ryb i poczekać aż dobiorą się w pary. Następnie należy odłowić pozostałe 4 osobniki aby nie dochodziło do starć pomiędzy parami. Dobrym sposobem jest także zakup dorosłego samca i dwóch samic, dzięki czemu agresja się rozłoży, a z czasem ryby dobiorą się. Przy wyborze osobników należy zwrócić uwagę na kondycję ryb. Altolamprologusy nie mogą być wychudzone a ich płetwy nie powinny być postrzępione ze względu na wysoki stopień agresji. Osobniki osłabione szybko zostaną zabite lub nie podejdą do tarła. Dobra kondycja tarlaków jest bardzo ważna i warto zadbać o regularne karmienie, lecz nie należy ryb przekarmiać.

Jeśli zamierzamy hodować muszlowce gładolice, powinniśmy zacząć od znalezienia zdrowych ryb. Bardzo częste jest pozyskiwanie osobników bezpośrednio z jeziora od importerów. Ryby odchowane po rodzicach z odłowu są o wiele bardziej poszukiwane niż osobniki F2, F3 itp. Ma to jednak swoje minusy, ponieważ ryby WC (ang. wild caught) tj. odłowione w ich środowisku naturalnym, przejeżdżają tysiące kilometrów w niekiedy nieodpowiednich warunkach i często w przegrzanej wodzie, dodatkowo nie zawsze przechodzą kwarantannę po przybyciu do Polski. W konsekwencji takie osobniki nie przeżywają, żyją bardzo krótko lub zaczynają chorować z powodu nabytych pasożytów.

Jeśli jednak zależy nam na rybach z odłowu to powinniśmy zacząć od znalezienia odpowiedniej hodowli, która będzie w stanie wystawić certyfikat związany z pochodzeniem ryb. W przypadku braku odpowiedniego papieru warto prześledzić drogę którą przybyły do nas ryby. W tym celu można przeprowadzić szybki wywiad z Polskim hodowcom. Określi on czy ryby są pozyskane bezpośrednio z jeziora czy też przez zagranicznego importera, który zamówił je z Afryki. Najłatwiej jest pozyskać ryby od prywatnych hodowców, którzy chętnie dzielą się informacjami na temat warunków w jakich utrzymują zwierzęta, takich jak parametry fizykochemiczne wody, ale także dotyczącymi stanu zdrowia i wieku ryb.

W momencie gdy decydujemy się na daną hodowlę musimy wiedzieć że nasze ryby nie powinny być mieszane z innymi osobnikami z innych akwariów. Na przykład ryby ze sklepu (A) z rybami ze sklepu (B). Wiąże się to z odpornością na patogeny którą posiada każdy organizm, również ryby. Ichtiofauna z tego samego zbiornika, ma zawsze podobne czynniki chorobotwórcze, które dla osobników wyhodowanych w tych samych warunkach nie są szkodliwe. W momencie ,,mieszania,, ryb z kilku źródeł doprowadzamy do konkurowania ze sobą kilku szczepów mikroorganizmów. W efekcie bakterie i pasożyty namnażają się w szybkim tempie i doprowadzają do osłabienia a potem śmierci naszej obsady akwarium.

Tarło Altolamprologus calvus

Z obserwacji wynika, że ryby te chętniej podchodzą do tarła po podmianie wody maksymalnie 50% zbiornika. Do rozrodu dochodzi w temperaturze 25-28°C. W akwariach ryby częściej rozmnażają się w cieplejszej wodzie. Altolamprologus Calvus są rybami o wylęgu otwartym a ikra składana jest w muszli lub grocie skalnej. Samiczka pływa przy samcu uwydatniając swoje kolory i zwabiając go do ujścia muszli. Samiec natomiast w wyniku zalotów samicy pozostawia mlecz, który kierowany jest w stronę ikry. Po zapłodnieniu samiec odstrasza intruzów, a samica nie opuszcza muszli nawet w celu pobrania pokarmu.

Odchowanie młodych

Narybek wypływa po okresie 8-10 dni od zapłodnienia, a wraz z nim samica. Młode ryby są wrażliwe na nieodpowiednie parametry wody więc warto podmieniać około 20 % zbiornika co trzy dni. Ważna jest także wydajna filtracja. W akwarium tarliskowym używamy dwa duże filtry gąbkowe wewnętrzne. Jeśli chcemy osiągnąć 100% przeżywalność młodych, to muszle z samicą przenosimy do oddzielnego zbiornika z wodą z akwarium tarliskowego. Następnie, gdy młode opuszczą kryjówkę samice przeławiamy do akwarium z samcem. Raz do dwóch razy na dobę monitorujemy parametry wody w kotniku. Jest wielu zwolenników odchowu młodych w dużym akwarium razem z ich rodzicami. Bardzo często zdarzało się, że po przełowieniu samicy do kotnika a następnie z powrotem do akwarium tarliskowego para rozłączała się i dochodziło do starć pomiędzy rybami. Pozostawiając młode samym sobie zakłócamy naturalny behawior ich rodziców związany z opieką nad potomstwem.

Karmienie młodych i dorosłych ryb

Młode Altolamprologus Calvus karmimy rozdrobnionym suchym pokarmem lub artemią. Pamiętać należy o regularnym podawaniu rybom jedzenia, ponieważ od razu po wykluciu są niezwykle żarłoczne. Pokarm podajemy 2-3 razy w ciągu dnia i w miarę wzrostu narybku zwiększamy granulację karmy. Ryby o wielkości 4-5 cm mogą już pobierać dafnię a 7-8 cm osobniki mogą jeść kryl. Warto zwrócić uwagę na fakt że wszystkie altolamprologusy to drapieżniki dlatego nie należy podawać im pokarmu dla ryb roślinożernych ponieważ ich układ pokarmowy nie jest do tego przystosowany. W naturze calvusy specjalizują się w łapaniu młodych ryb i bezkręgowców. Jego bocznie spłaszczone ciało umożliwia mu wpływanie do głębokich otworów w celu pobierania pokarmu. W akwarium nasze ryby również powinny polować.

Przy odchowie już dorosłych ryb polecam pokarm żywy taki jak krewetki, larwy wodzienia lub kryl, który będzie przeważający w diecie. Jeśli nie mamy możliwości zakupu żywych organizmów bezkręgowych, stosujemy mrożonki. Ich zaletą jest stosunkowo długa data przydatności i wygodne podawanie. Mrożonki są porcjowane co dodatkowo może uchronić nasze ryby przed przekarmieniem.

Autor: Paweł Wróblewski
Inżynier SGGW na kierunku Hodowla i Ochrona Zwierząt Towarzyszących i Dzikich, oraz pasjonat i hodowca ryb z jeziora Tanganika.